Obsesif-Kompulsif Bozukluk (Takıntılar)

OKB son dönemlerde daha popüler hale gelen bir rahatsızlıktır. Özellikle Masumlar Apartmanı dizisinin Safiye karakteri ile gündem kazanan ve daha çok araştırılan bir terim haline gelmiştir. Peki nedir bu OKB ?

Obsesif kelimesi takıntılı düşünceleri, kompulsif kelimesi ise zorlayıcı davranışlardır. Obsesif-Kompulsif Bozukluk durumunda, kişi takıntı haline gelen düşüncelere kapılmakta ve kompulsif, yani zorlayıcı davranışlar sergileyerek oluşan kaygıyı en aza indirmeye çalışmaktadır. Kompulsif davranışlar düşüncenin yarattığı kaygıyı azaltarak, uygun görülmeyen ve tekrar eden bu düşünceyi telafi etme çabasıdır. Kompulsiyonun gerçekleştirilememesi kaygı düzeyini artırabilmektedir. Böylece, obsesif düşünceleri kompulsif davranışlar takip ederek kişiyi içinden çıkması zaman alan bir döngü içine almaktadır. Örneğin, kişi ‘’eğer ellerimi yıkamazsam hastalık bulaşır’’ düşüncesine kapılır, ellerini yıkar ama düşünceler tekrar eder: ‘’iyice yıkamalıyım, en az 4 kere yıkarsam anca temizlenirim, yıkamazsam hastalığı eve götürebilir, etrafıma yayabilirim, sorumlusu ben olurum’’. Ellerini yıkamak onu geçici olarak rahatlattığı ve bu düşüncelerin gerçekleşme ihtimalini kontrol edebildiğini düşündürdüğü için alışkanlık haline gelir ve sürekli uzun uzun ellerini yıkar.

Freud: “Hastanın zihni gerçekte kendisini hiç ilgilendirmeyen düşüncelerle doludur ve kendisine yabancı gelen dürtüler hissetmektedir; karşı duramadığı eylemlere geçmek zorunda kalır. Zihnine takılan bu düşünceler, çoğu kez kendisine de saçma gelir. Bu düşünceler aslında hiçbir zaman eyleme dönüşmese de kişinin, bu düşünceleri anımsatan durumlardan sürekli kaçmasına neden olur. Hastanın kendi istemi dışında yaptığı davranışlar, günlük yaşamın olağan etkinlikleri olan yıkanma gibi eylemlerin abartılmış törensel biçimlerdir.’’ OKB nedenleri ise serotonin işlevinde bozukluk, biyolojik yatkınlık olabileceği gibi; toplumsal kurallar, baskıcı tutumlar, travmalar vb. psikolojik faktörler kaynaklı da olabilmektedir

Bireylerde obsesyon ve kompulsiyonun beraber görülebildiği durumlar dışında, sadece obsesyon veya sadece kompulsiyon belirtileri görülen kişiler de bulunmaktadır. Sık görülen obsesyon çeşitleri şu şekildedir; bulaşma, kuşku, saldırganlık, biriktirme, cinsel, dini, simetri-düzen ve somatik(bedensel) obsesyonlar. Bireyler hangi tür obsesyon ve kompulsiyona sahip olursa olsun bunların saçma olduğunun bilincindedir ve karşı koymaya çalışır fakat %80’inin fark etmesine rağmen ancak yarısı hafif düzeyde direnç gösterebilir.

Kompulsiyon çeşitlerine bakıldığında, temizlik, kontrol etme, düzenleme, tekrarlama, sayma, dokunma ve biriktirme kompulsiyonları olarak sık görülür.

OKB’nin son dönemlerde daha da yaygındır. Her 100 kişiden 2-3’ünde görülür ve her yaş grubunda karşılaşılabilir. Az sayıda kişinin tedavi almaktadır. Kadınlarda daha sık görülmesine karşın erkeklerde görülme yaşı daha erkendir. Bu yüzden erken müdahale önemlidir. Yapılan araştırmalar terapinin etkisini göstermektedir.