”İstediğini yapmadığımda çocuğum bir şeyleri kırıyor, ağlama krizlerine giriyor. Herkes bize bakıyor, çaresiz kalıyorum.”
”Her şeyini anında ve eksiksiz yapıyoruz fakat çabucak sıkılıyor.” diyorsanız;
Ebeveyn Tutumları ve Davranışın Pekiştirilmesi:
Çocuklarda ebeveyni duygusal olarak zorlayarak istediğini elde etme, sınır koyma sorunları gibi durumlar görülebiliyor. Çoğu zaman bu, çocukların duygularını kontrol etmeyi tam olarak düzenleyememesi veya düzenlemeyi keşfediyor olması ile alakalıyken başka durumlardan kaynaklı da olabilir. Buna yol açan faktörlere aşırı izin verici ebeveyn tutumu ve davranışı pekiştirme perspektiflerinden bakacak olursak;
Aşırı izin verici bir tutum sergileyen ebeveynler sınır koymak konusunda yetersiz kalabilir. Çocuğun dilediği her şeyi anında yerine getirir. Çocuk istediği her şeyi alabileceğini bilir. İstediği ”o” şeyin gerekliliğini, yanlışlığını veya doğruluğunu sorgulamadan yalnızca ona ulaşmak, hızlı bir doyum elde etmek isteyebilir. Otoriteyi kendisinde hisseder. Örneğin; istediği birkaç oyuncağı aldığınız halde çocuğunuz oyuncaklar arasında gördüğü çok daha fazlasını isteyebilir ve siz almamanız gerektiğini makul bir şekilde anlatmaya çalışsanız da direkt olarak aldığı oyuncakları kasaya taşıyabilir, diğer oyuncakları fırlatabilir, duygularını yönetmekte zorlanarak ağlama, öfke nöbetleri görülebilir vb…
Çocuğunuz kendi kurallarını koymakta, duygu düzenlemelerinde ve davranışlarını yönetmekte zorlanabilir. Bu nedenle ihtimal dahilinde başkaları ile etkileşiminde de sınır koymakta, çabalamak için motive olmakta zorlanabilir ve çabucak doyum sağlayıp çabucak ”o” şeyi tüketme görülebilir. Çoğu zaman insanların onun ihtiyaçlarını karşılamaya programlandığını düşünerek davranışlar geliştirebilir.
Pekiştireçlerin hatalı kullanımı ise çocuğunuzun isteklerini zamanlama olarak hatalı olabilecek bir noktada karşılamaktır. Bu durumda çocuğunuzun isteğini elde etmek için öğrendiği yöntem, siz pes etmeden önce sergilediği, sizin için zorlayıcı olabilen davranış (size vurması, etrafa zarar vermesi, çığlıklar atması vs.) olacaktır. Burada, pekiştireç istediğini ona sunmanızdır.
- Elbette, ne olursa olsun çocuğunuzun ihtiyaç ve isteklerini görmezden gelmemelisiniz. Açık iletişim, model olmak ve ihtiyaçlarını görebilmek en etkili yollardandır.
Örneğin, çocuğunuz aldığınız halde başka oyuncaklar istiyor fakat ”oyuncak için ayırdığınız bütçenizi doldurduğunuzu, mağazaya gelmeden önce anlaştığınız gibi istediği oyuncakları alabileceğinizi, diğerlerini ise beraber belirlediğiniz bir tarihte alabileceğinizi” belirttiniz. Çocuğunuz istediğini almak için mağaza içerisinde ağlayıp bağırabilir, oyuncakları fırlatabilir ve siz de kaygılanarak bu durumun uzamaması için o oyuncakları da satın alabilirsiniz. Bu durumda, çocuğunuzun o oyuncakları almak için gösterdiği davranışlar pekişecektir. İstediğini almak için öğrendiği davranışlar ağlamak veya mağazadaki ürünlere zarar vermektir.
Başka zamanlarda da bu yöntemleri uygulayabilir. Sakin kalmanız, duygularınızı yönetebilmeniz, uygun davranış sonrasında pekiştireç sunmanız önemlidir. Bu şekilde uygun davranışı geliştirmeye yardımcı olabilir, duygularını yönetme becerisine destek çıkabilirsiniz.
