BAŞKANLIK SİSTEMİ

Çoğulcu demokrasilerde parlamenter,başkanlık ve meclis hükümeti sistemleri olmak üzere üç farklı yönetim sistemi vardır.
Bu konuyu daha öncede Mahmutlar Post gazetesinde de açıklamıştım.Yinelemekte fayda görmekteyim.
Bu sistemleri ayrıntıya girmeden açıklarsak;
-Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği seçime dayalı ve temsil niteliği olan parlamentoya karşı sorumlu bir hükümetin bulunduğu,yasama – yürütme ilişkisinin esnek kuvvetler ayrımına dayandığı bir sistemdir.
-Başkanlık sisteminin ayırıcı özelliği halk tarafından seçilen başkanın yürütme gücünü tek başına elinde bulundurması ve güçler ayrımı ilkesinin katı biçimde uygulanmasıdır.
-Meclis hükümeti sistemine gelince bu sistemin ayırıcı özelliği yasama yürütme yetkisinin mecliste toplanmasıdır. Sisteme güçler birliği ilkesi egemendir.
Bu sistemleri neden dile getirdik?
Bu günlerde yazılı ve görsel medyada yer alan haberlere göre ülkemizde 93 yıldır uygulanmakta olan parlamenter sistemin yerine Türk usulü başkanlık sisteminin uygulanmak istenmesidir.
Öncelikle vurgulamak istediğimiz konunun başında acaba bizim toplumun bu konular hakkında yeterli bilgisi var mı?
Başkanlık sistemi uygulandığı taktirde toplum daha mı demokratik bir yapıya kavuşacak ?
Ya da halen uygulanmakta olan parlamenter sistemde ne gibi sakıncalar oldu da Türk usulü bir başkanlık sistemine geçilmek isteniyor?
Daha da önemlisi bu meclisin yeni bir anayasa yaparak başkanlık sistemine geçmesi konusunda anayasal yetkisi var mı?
İşte bunların geniş halk kitleleri tarafından toplumu da bilgilendirmek kaydıyla ayrıntılı bir şekilde tartışılması gerekir.
Biz burada ABD’de uygulanmakta olan başkanlık sisteminin bazı özelliklerini ayrıntıya girmeden ve topluma fikir verme açısından açıklarsak;
-Yasama ve yürütme güçleri birbirinden kesin olarak ayrılmıştır.Yürütme halkın seçtiği bir başkan yasama ise kongre tarafından yerine getirilir.
-Başkan yürütmeyi tek başında elinde tutar. Başkan hem devlet hem de hükümet başkanıdır. Bakanlık görevini yürütenler yalnız başkana karşı sorumludur.
-Bu sistemde yürütmenin yasamayı dağıtması,yasamanın da yürütmeyi düşürme yetkisi yoktur.
Ayrıntıya girmeden bu özellikleri açıkladıktan sonra ABD dışındaki bu sistemi uygulayan ülkelerde örneğin; Güney Amerika ülkelerinde olduğu gibi başkanlık yönetimi kolaylıkla kişisel yönetime dönüşerek diktatörlüğe kayabilir.
Hal böyle olunca parlamenter sistemin özü olan ‘ temsilde adalet ,yönetimde istikrar’ prensibini benimsemiş bizim gibi ülkelerde neden başkanlık sistemi öneriliyor?
Uygulanmakta olan bu sistemde bazı aksaklıklar varsa bu aksaklıklar giderilebilir.Örneğin; seçim barajı yüzde 3’e indirilebilir,siyasal partilerde liderlik sultası ortadan kaldırılabilir,yargı bağımsızlığının sağlanması için HSYK’nın tüm yönleri ile özerk bir yapıda olması daha doğrusu yargının yürütmenin vesayeti altında bulunmaması ve bunun gibi öneriler getirilebilir.
Burada önemli olan parlamenter sistem içinde bu gibi yönlerin demokratik ve laik düzenden sapmamak ve toplumsal bir mutabakat sağlanması kaydı ile yeniden düzenlenmesi yerinde olur görüşündeyiz.