ENGELLİLER VE HZ.MUHAMMED (S.A.V)

Peygamber Efendimiz (S.A.V.), Mekke’nin zengin ve ileri gelenlerinden Ebu Cehil Amr b. Hişam Ümeyye b. Ebi Halef, Abbas b. Abdilmuttulip ve Utbe b. Ebi Rebia ile özel bir görüşme halinde bunları İslam’a davet eder halde idi. Çünkü İslam’ın güçlenmesi için bu kimselerin Müslüman olmalarını çok arzu ediyor idi. Peygamberimiz Ümeyye b. Halef ile konuşurken Fihr oğullarından Abdullah İbni Ümmi Mektum adında görme engelli biri gelir ve Peygamberimizden kendisine Kur”andan bir ayet okumasını veya açıklamasına ister. “Ey Allah’ın peygamberi Allah’ın sana öğrettiklerinden bana öğret” der. Peygamberimiz (S.A.V.) sözünün kesilmesinden hoşlanmaz, yüzünü ekşitir, ondan yüz çevirir ve diğerlerine döner. Peygamberimiz sözünü bitirip kalkacağı sırada vahy gelir, Abese Suresi’nin konu ile ilgili şu ayetleri indi:
Rahman ve rahîm olan Allah’ın adıyla… “Suratını astı, yüzünü çevirdi.  Çünkü ona görmeyen biri gelmişti.  Sen nereden bileceksin, belki o arınacaktı. Yahut o öğüt alacak da öğüt kendisine fayda verecekti. Sen ise kendini her şeye yeterli görenle ilgileniyorsun. Onun arınmamasından sen sorumlu değilsin! Ama gönlünde Allah korkusu taşıyarak koşup sana gelenle ilgilenmiyorsun! Hayır! Şüphesiz bu âyetler birer öğüttür. Dileyen ondan öğüt alır” (Abese Suresi, 1-12).
Peygamberimiz bu olaydan sonra Abdullah ibni Mektum”a ikram etmiş, onunla konuşmuş, hatırını ve bir ihtiyacının olup olmadığını sorarak onunla ilgilenmiştir.
Atike b. Abdullah’tan doğan Abdullah ibni Ümmi Mektum, Sevgili Peygamberimizin eşi Hz Hatice’nin dayısının oğludur. Medine’ye ilk hicret edenlerden birdir. Peygamberimiz ile birlikte iki savaşa katılmıştır. Peygamberimiz kendisini on üç defa Medine’de vekil bırakmıştır. Yani kendi yerine, bir anlamda kamu görevlerinin en büyüğü olan devlet başkanlığı makamına vekil yapmıştır. Cemaate imamlık yapmıştır. Bu vekil bırakışları arasında Uhut Harbi ve Veda Haccına gidişleri de vardır. Onun ve daha başka görme engellilerin imamlık yapmalarına izin vermiştir. Peygamberimizin müezzinlerinden biridir. Enes b. Malik kendisini Kadisiye Savaşı’nda elinde siyah bir bayrak ve zırhlı olarak gördüğünü söylemiştir. Bu savaşta şehit olduğu rivayeti vardır.
Peygamberimiz özürlüleri bir dilenci kitlesi olarak görmemiştir. Onlara dilenci imajı oluşturacak uygulamalarda da bulunmamıştır. Kendilerini yardıma muhtaç, acizliğe, atıllığa mahkum ve zavallı bir kitle olarak görmemiştir. Durumlarına göre özürlüleri çalışmaktan alıkoymamış, onların ticaret yapmasını kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir.
Toplumun her kesimi ile ilgilenen Peygamber Efendimizin zihni engellilerle de ilgilenmemsi ve onları ihmal etmesi söz konusu olamazdı. Nitekim akıl hastalarının dini yükümlülüklerden muaf tutulduğunu şu sözleri ile ifade etmiştir: “Üç kimseden kalem kaldırıldı: Büluğ çağına erinceye kadar çocuktan, uyanıncaya kadar uyuyandan ve şifa buluncaya kadar akıl hastasından”
Hz. Peygamber sağlam insanların özürlülere davranışları konusunda ahlakî düzenlemelerde de bulunmuştur. Nitekim görme engelliye yol göstermeyi, işitme ve konuşma engelliye laf anlatmayı sadaka olarak değerlendirmiştir.
Peygamber Efendimiz, Toplum içinde çeşitli sebeplerden dolayı var olabilecek kesimlerden birisi özürlülerle ilgilenmiş, onlara güçlerinin yetmediği alanlarda görev vermemiş, yeteneklerine göre kamu alanlarında istihdam etmiş, kendilerine değer vermiş, topluma kazandırmaya çalışmıştır.
(Peygamberimiz Hz. Muhammed (S:A:V)”in engelliler konusunda getirdiği ve bizzat uyguladığı insanî değerler konusunda genişçe bilgi sahibi olmak isteyenler, bizim de bu makaleyi hazırlamada büyük oranda istifade ettiğimiz, Diyanet İEşleri Bbaşkanlığı Yayınlarından, Doç. Dr. İsmail KARAGÖZ’ün “Ayetler ve Hadisler Işığında Engelliler” ve Prof. Dr. İbrahim SARIÇAM’ın “Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı” adlı eserlere bakılabilir.)