Büyükşehir yasası Hatasını anlamaya başladı

2012 yılındaki düzenlemeyle mahalleye dönüştürülen 17 bini aşkın köy ve belde, talep etmeleri halinde “kırsal mahalle”ye dönüşebilecek.
Büyükşehir Yasası’nda yapılan değişiklikle, köylerin mahalleye dönüştürülmesi tarım ve hayvancılık faaliyetlerine zarar verince, uygulamadan sessiz sedasız geri dönüşün yolu açıldı. 7254 Sayılı Torba Yasa’daki köy statüsüne ilişkin düzenleme, 16 Ekim 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Söz konusu düzenlemeye göre, büyükşehirlere bağlı mahallelere dönüştürülen köy ve belde yerleşimleri, başvuruda bulunmak şartıyla “kırsal mahalle” statüsüne geçebiliyor.
MUHTARLAR BAŞVURU YAPACAK
Statü değişikliğine ilişkin başvuruları eskiden köy şimdi mahalle olan yerleşkelerin muhtarları tarafından bağlı bulundukları il yada ilçe belediyelerine yapacak, ilçelerde belediye meclisince uygun görülen mahalleler bu teklifi büyükşehir belediye meclisinin onayı ile karara bağlanacak.
YENİ DÜZENLEME NE GETİRİYOR
Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7254 Sayılı Kanun’un 10. maddesi ile başvuru yapmak şartı ile köy statüsü yeniden değiştiriliyor. Torba Kanun ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na eklenen maddeler şöyle : 1- Köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunup sosyo-ekonomik durumu, şehir merkezine uzaklığı, belediye hizmetlerine erişebilirliği, mevcut yapılaşma durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak ilgili ilçe belediye meclisinin kararı ve teklifi üzerine büyükşehir belediye meclisinin en geç 90 gün içinde alacağı karar ile kırsal yerleşim özelliği taşıdığı tespit edilen mahalleler, kırsal mahalle kabul edilir. 2- Bu belirlemenin mahalle düzeyinde yapılması esastır. Ancak; tamamı kırsal mahalle olarak tespit edilmeyen diğer mahallelerde de on bin metrekareden az olmamak kaydıyla kırsal yerleşik alan belirlenebilir. Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan vasfı bu fıkrada belirtilen usulle kaldırılabilir. 3- Büyükşehir belediyesi, birinci fıkra uyarınca ilçe belediyesinden gelen teklifi aynen veya değiştirerek kabul edebilir ya da reddedebilir.
KIRSAL MAHALLELERE VERGİ VE HARÇ AVANTAJI
4- Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerlerde; gelir vergisinden muaf esnaf ile basit usulde gelir vergisine tabi mükellefler tarafından bizzat işyeri olarak kullanılan bina, arsa ve araziler ile mesken amaçlı kullanılan binalar ve zirai istihsalde kullanılan bina, arsa ve araziler 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na göre alınması gereken emlak vergisinden muaftır. 5- Bu yerlerde, ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılan bina, arsa ve araziler için emlak vergisi yüzde 50 indirimli uygulanır. 6- Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerlerde, 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken bina inşaat harcı ile imarla ilgili harçlar alınmaz; anılan kanuna göre alınması gereken diğer vergi, harç ve harcamalara katılma payları yüzde 50 indirimli uygulanır.
SU FATURASINA YÜZDE 50 İNDİRİM
7- Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret en düşük tarifenin işyerleri için yüzde 50’sini, konutlar için yüzde 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için bu fıkrada belirtilen muafiyet ve indirimler uygulanmaz. 8- 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 12’nci maddesinin yedinci fıkrası ile 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun ek 17’nci maddesi hükümlerinden yararlanan yerler; kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenmesi halinde bu madde hükümlerine aykırı olmayan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan faydalanmaya devam ederler. 9-Bu madde uyarınca kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerler hakkında 12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı 14 İlde Büyükşehir Belediyesi ve 27 İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun geçici 1’inci maddesinin 15 ve 29. fıkraları uygulanmaz.” Özetle, 30 büyükşehirde mahalleye dönüştürülen köylerin statüsü ile ilgili çok önemli bir değişiklik yapıldı. Başvurmaları halinde “kırsal mahalle” statüsüne kavuşacak köyler, beldeler için vergi, harç ve su ücreti ödemelerinde muafiyet ve indirimler sağlanıyor. Büyükşehir Uygulamasıyla köyleri şehir merkezlerinde ki mahallelerle aynı statüde değerlendiriliyordu, düşen tarımsal üretim ve hayvancılıkta yaşanan sıkıntılar, orman köylülerinin kanunla elde ettikleri bir çok avantajı yitirmesi iktidara bu uygulamadaki ilk geri adımı attırdı.
DAHA ÖNCE ‘NE OLMUŞTU
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yeni İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklikler yapılmış, 30 büyükşehirde köyler mahalleye dönüştürülmüştü. Bu dönüşümle kırsal alanı ifade eden ve 442 sayılı Köy Kanunu’na tabi köylerin, tüzel kişiliği kaldırılmış ve yüzlerce belde belediyesinin kapısına kilit vurulmuştu. Son torba yasayla tekrar bu kimliğe kavuşma şansı yakalayan kırsal ve orman köylerinden sonra, kapatılan belde belediyelerinin tekrardan açılması ile ilgili bir hamlenin yapılıp yapılmayacağı kamuoyu tarafından merak ediliyor. Bilindiği üzere bu kanun çıkarılırken başta CHP ve bugünkü iktidar ortağı MHP karşı çıkmışlar ve iktidara geldiklerinde söz konusu kanunu eski haliyle uygulayacaklarının sözünü vermişlerdi.

Haber / Sudi Çandır